تهران۲۴ ـ امیرحسین کسائی: شاید از هر هیأتی سوال کنید که مخاطب هیأت‌ها در کدام موقع سال از همه بیش‌تر است، جواب‌ها یکسان باشد: دهه اول محرم. اصلاً در این دهه، مجالسی به پا می‌شوند که در هیچ مناسبت دیگری جلسه ندارند، اما محرم‌ها پای کار هستند. براساس نظرسنجی سال ۱۴۰۱ بیش از ۹۰ درصد مردم ایران مخاطب هیأت محرم در انواع مختلف بوده‌اند. زمانی که این مخاطب بی‌نظیر در ایام محرم در هیأت‌ها وجود دارد، قطعاً کار آن‌ها هم دارای اهمیت بیش‌تری است.

تصویری از جمعیت هیأت رایةالعباس محمود کریمی در محرم ۱۴۰۱

هیأتی‌ها برای مخاطبان منحصر بفرد محرم خود چه می‌کنند؟

کشور ما از اربعین سال ۱۴۰۱ درگیر اغتشاشاتی در سطح خیابانی شد و در پی آن تا امروز شاهد مشکلاتی مانند بی‌حجابی، کشف حجاب و دین‌گریزی در سطح خیابان‌ها هستیم. همیشه در قبال این ناهنجاری‌ها هیأتی‌های کشور اولین معترضان بودند و فریاد «وااسلاما» سر می‌دادند و مسئولان مختلف را خطاب قرار می‌دادند که چرا چاره‌ای نمی‌کنید. در ایام محرم و شب‌های قدر سال‌های گذشته و امسال بارها شاهد حضور زنان بدحجاب و مردان با ظاهرهای ناملموس در فضای هیأت بودیم که به قول شهید قاسم سلیمانی دل در گرو اهل بیت(ع) و به خصوص امام حسین(ع) داشتند. مخاطبانی که به زعم بسیاری وصله ناجور برای هیأت بودند، اما سال‌های گذشته به حریم اهل بیت(ع) که همان هیأت است، راه پیدا می‌کردند و اشک می‌ریختند و سینه می‌زدند. اما سوال این است که هیأتی‌ها برای آنان چه کردند؟ 

جمعیت حاضر در هیأت ریحانةالحسین(س) سیدمجید بنی‌فاطمه در محرم ۱۴۰۱

کاری نکنید که پای افرادی از هیأت بریده شود

انسان‌های مؤمن گذشته از آن که همواره مراقب کارهای خود هستند، از روی خیرخواهی و دلسوزی به پند و اندرز دیگران همت گماشته، آنان را به خوبی‌ها دعوت می‌کنند و از بدی‌ها برحذر می‌دارند. قرآن کریم در توصیف مؤمنان می‌فرماید: «مردان و زنان مؤمن یار و یاور یکدیگرند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند».

در روایتی از پیامبر اکرم(ص) داریم: «خداوند عزوجل مؤمن ضعیفی را که دین ندارد، دشمن می‌دارد». به آن حضرت عرض شد که ای رسول خدا! مؤمن ضعیفی که دین ندارد کیست؟ فرمود: «کسی که از کارهای زشت نهی نکند». در روایتی از امام علی(ع) نیز درباره والایی این فریضه چنین آمده است: «تمام کارهای نیک حتی جهاد در راه خدا، در برابر امر به معروف و نهی از منکر همانند قطره ای در برابر دریاست».

البته که این امر به معروف و نهی از منکر و تلاش برای بهبود وضعیت این قشر نباید سلبی و تحکمی باشد تا آنان از در خانه اهل بیت(ع) رانده شوند بلکه این همان وظیفه جهاد تبیین هیأت‌هاست که مقام معظم رهبری به آنان فرمودند.

هیأت، محلّ جهاد تبیین است

مقام معظم رهبری ۱۴۰۰/۱۱/۰۳ در دیدار سالانه خود با مداحان فرمودند: «هیأت، کانون جهاد است. جهاد فی‌سبیل‌الله، جهاد در راه احیای مکتب اهل‌بیت(ع)، مکتب امام حسین (ع)، مکتب شهادت. خب ائمّه (ع) چه جور جهادی می‌کردند؟ ائمّه جهاد نظامی که نمی‌کردند؛ جز معدودی فقط حضرت امیرالمؤمنین، امام حسن‌ مجتبیٰ(ع) و حضرت امام حسین(ع) با شمشیر جنگیدند، بقیّه‌ ائمّه که با شمشیر نجنگیدند؛ جهادشان چه بود؟ «جهاد تبیین». همین که بنده مکرّر تکرار می‌کنم تبیین یا جهاد تبیین. تبیین کنید، روشنگری کنید. هیأت، محلّ جهاد تبیین است.»

پاسخگوی سوالات مردم باشید

ایشان در جای دیگری فرمودند: «هیأت محلّ تبیین است، محلّ بیان است، محلّ بیان مهم‌ترین مفاهیم معارف اسلامی و معارف علوی است، محلّ پاسخ به سؤال‌ها است. امروز جوان‌های ما سؤال‌های گوناگونی دارند؛ درباره‌ سبک زندگی سؤال دارند، درباره‌ مسائل اصولی سؤال دارند، سؤال [هم] به‌جا است. راه مواجهه‌ با سؤال، اندیشیدن و پاسخ دادن است؛ این کار باید در هیأت‌ها انجام بگیرد؛ مرکز مهمّ این کار همین هیأت‌هاست؛ پاسخ به سؤالات فراوان متعدّدی که روزبه‌روز به وجود می‌آید.»

مقام معظم رهبری: هیأت کانون جهاد تبیین است

 تربیت با تسخیر دل‌ها رقم می‌خورد

برای آن که مخاطب هیأت پس نزند و تصمیم نگیرد دیگر به هیأت نیاید، این جهاد تبیین و روشنگری باید هنرمندانه باشد. معظم‌له مداحی را یک هنر مرکب می‌دانند. البته این گزاره به این معنا نیست که فقط مداح در خصوص جهاد تبیین وظیفه دارد. نه، بلکه تمام ارکان هیأت وظیفه دارند که تبیین و روشنگری کنند. از همان فرد که جلوی در هیأت می‌ایستد تا خادم، سخنران و مداح باید برای جهاد تبیین فکر و برنامه داشته باشند.

مهدی رسولی مداح اهل بیت(ع) می‌گوید: «در جهاد تبیین باید به دنبال دل‌های افراد باشیم. تربیت با تسخیر دل‌ها رقم می‌خورد و تا زمانی که نتوانیم دل‌ها را تحت تأثیر قرار دهیم در تربیت موفق نخواهیم شد. مداحی انقلابی این نیست که واژه‌های انقلابی را با بیل در شعر بریزیم. یک مرتبه به رهبری عرض کردم دعا کنید ما مداحان از گزاره‌های انقلاب به مبانی انقلاب برسیم، آقا فرمودند: حرف بسیار جدی‌ای است. این را محقق کنید. مداحی انقلابی، آوردن نام حاج قاسم در شعر و آوردن عین بیانات رهبری نیست؛ بلکه درک عقلانیت انفسی و شرایط روز جامعه است.»

نوحه‌ای که مخاطب میلیونی دارد می‌توان گره‌های کشور را باز کند

حجت‌الاسلام پناهیان معتقد است، تا زمانی که ساعت‌ها سخنرانی‌، کتاب نشود و کتاب‌ها به شعر تبدیل نشود و شعرها به نوحه تبدیل نشود تا در قالب ملودیک در هیأت‌ها خوانده شود، آنچنان بقاء و گسترش پیدا نمی‌کند. این نشان‌دهنده اهمیت نوحه و مداحی و اثرگذاری آن است. ظرفیتی که در محرم مخاطب بسیاری هم دارد. اگر کتاب شعری این روزها نهایتاً با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه چاپ شود، یک نوحه شاعر و مداح در محرم در لحظه ده‌ها هزار مخاطب دارد و بعدها در فضای مجازی مخاطبش حتی میلیونی هم می‌شود. پناهیان می‌گوید: «بزرگترین بحران‌های فرهنگی ما می‌تواند در نوحه‌ها حل شود. ناشکری، ناامیدی، ندیدن نیمه پر لیوان از جمله معضلات امروز جامعه است.»

هیأت‌ها در ایام اغتشاشات جلسات پرسش و پاسخ راه انداختند

محرم استثنایی‌ترین زمان هر هیأت است

البته هیأت‌های عزاداری در این حدود یک سال گذشته در عرصه جهاد تبیین، دست هم روی دست نگذاشتند. برگزاری جلسات پرسش و پاسخ با حضور مسئولان دولتی و استانی، حضور در خیابان‌ها و نشان دادن عشق و علاقه مردم به اهل بیت(ع) و فعالیت در فضای مجازی و روشنگری در مواقع نیاز کارهایی بود که هیأت‌های عزاداری و مداحان و سخنرانان برای جهاد تبیین انجام دادند. اما همه اتفاق نظر دارند که محرم استثنایی‌ترین زمان هر هیأت است و مخاطب آن مستثنی با دیگر ایام سال است. اگر هیأتی‌ها در مواجه با ناهنجاری‌ها انگشت اتهام را به سمت مسئولان می‌گرفتند باید بدانند امروز میدان عمل آن‌هاست باید برای حفظ و جذب و مخاطب میلیونی خود تلاش کنند. آن‌ها باید کاری کنند که این مخاطب مهمان ده شب آن‌ها نباشد بلکه در طول سال دل در گرو اهل بیت(ع) داشته باشد.

پایان پیام/